با طعم صید ، گردشگری ورزشی

یکی از شاخه های گردشگری، گردشگری ورزشی، به ویژه صید و صیادی است. صید و صیادی گاه برای امرار معاش و گاه فقط به قصد تفریح و وقت گذرانی صورت می گیرد.

در این میان صیادی یا ماهیگیری در رودخانه ها توسط افرادی که شغلشان صیادی نیست، نوعی از گردشگری است که این روزها رونق ویژه ای دارد، خصوصا اگر در رودخانه های پر آب باشد.

زاینده رود سال های آخر دهه ۱۳۶۰ و اوایل دهه ۱۳۷۰ مکانی رویایی برای ماهیگیران ورزشی بود. زاینده رود پرآب و پرماهی آن سال ها برخی جوانان سربرآورده از حوادث انقلاب و جنگ تحمیلی را که به دنبال مفری برای استراحت و تفریح بودند، به خود جذب می کرد و در این میان چه تفریحی می توانست بهتر از ماهیگیری و پناه بردن به دامان طبیعت و دوری جستن از فضای شلوغ و پرحادثه شهر باشد.

با شروع جنگ تحمیلی و تحریم های ناشی از آن ورود لوازم ماهیگیری دیگر نوعی تجمل گرایی و ابزاری غیراساسی محسوب می شد، اما با شروع دوران سازندگی انواع لوازم صید و شکار به کشور وارد شد. این لوازم و ابزار در پشت ویترین مغازه های صید و شکار خودنمایی می کردند و طبیعت زخم خورده از جنگ و عواقب زیست محیطی آن نیز به نوعی در حال ترمیم بود.

ماهیگیران نیز زاینده رود را به عنوان فضایی بکر و آرام برای روی آوردن به ماهیگیری می شناختند، اما منظور از زاینده رود بخش های داخلی این رودخانه در اصفهان یا مناطق نزدیک این شهر نیست؛ چراکه آب این بخش از زاینده رود به دلیل ورود پساب های صنعتی، فاضلاب های شهری و روستایی و آلودگی های ناشی از فعالیت های کشاورزی در حاشیه رودخانه و ورود پسماند انواع سموم و کودهای شیمیایی بشدت آلوده بود و این آلودگی ها زندگی ماهی قزل آلا را در این منطقه را ناممکن می کرد و گونه ماهی در حال زیست در این منطقه صرفا به ماهیان زرد پر و کپور منحصر می شد.

صید برای تفریح

زاینده رود از محل پل کله به بالا در ناحیه لنجان استان اصفهان آبی پاکیزه تر و سردتر داشت و همین آب پاک و سرد امکان حیات و رشد ماهی قزل آلای رنگین گمان را در آب زاینده رود فراهم ساخته بود.

این رودخانه از ارتفاعات منطقه زردکوه در رشته کوه زاگرس در منطقه چلگرد و کوهرنگ چهارمحال و بختیاری سرچشمه می گیرد. آب های حاصل از ذوب برف های قله زردکوه و به هم پیوستن چشمه ها و سرچشمه های فرعی و اصلی آن یعنی همان چشمه کوهرنگ، رود کوهرنگ را تشکیل می دهد. این رودخانه به واسطه دو تونل حفر شده در دل کوه به منطقه چلگرد منتقل می شود. آب رودخانه کوهرنگ پس از طی مسافتی کوتاه به چشمه دیمه می رسد و با پیوستن چشمه دیمه به آن، رودخانه زاینده رود شکل می گیرد. زاینده رود مسیر خود را تا سد زاینده رود ادامه می دهد. خروجی آب پشت سد زاینده رود به دریاچه کوچک سد تنظیمی می رسد و از سد تنظیمی به بعد آب زاینده رود در مناطقی از استان های چهارمحال و بختیاری و اصفهان مسیر خود را تا رسیدن به اصفهان و سرانجام تالاب گاوخونی ادامه می دهد.

آب زاینده رود در فاصله چشمه دیمه تا سد زاینده رود ماهی های بسیاری دارد. انواع ماهیان کپور، زردپر و ماهی قزل آلای رنگین کمان در این منطقه از زاینده رود رشد و حیات دارند. این منطقه از زاینده رود جولانگاه صیادان محلی با تور هایی از نوع سالیک و راه بند است. سازمان حفاظت از محیط زیست برای ماهیگیری در این منطقه، جواز هایی سالانه برای صیادان بومی و غیربومی صادر می کند، اما فضای رودخانه زاینده رود از منطقه پشتی دریاچه سد تنظیمی به بعد حکایتی دیگر دارد. حکایت شیرین صید ورزشی قزل آلا در سال هایی که به آن اشاره شد؛ چراکه ماهیان قزل آلای بزرگ در این منطقه از پشت سد تا پل کله لنجان رودخانه را به تسخیر خود در آورده و این منطقه از زاینده رود را به بهشتی کوچک برای ماهیگیران ورزشی تبدیل کرده بودند. ماهیگیران ورزشی دفعات متعددی برای صید قزل آلا و انجام ورزش ماهیگیری سختی های سفر را به جان خریده و از تهران عازم این منطقه می شدند. ماهیگیری در کنار زاینده رود و زیر سایه درختان میوه باغ های اطراف آن لذت بخش برای این گروه از ماهیگیران تفریحی سرگرم کننده و جذاب به نظر می رسید. میوه های درشت روی درختان و همراهی با مردمان مهربان و خونگرم ساکن روستاهای همجوار این رودخانه همراه با لذت صید ماهی این رشته ورزشی را به یک رشته پر مخاطب تبدیل کرده بود.

غیرممکنی که ممکن شد

رودخانه کوهرنگ، سرچشمه اصلی رودخانه زاینده رود آب بسیار سردی دارد که امکان رشد هیچ نوعی از آبزیان را فراهم نمی کند، اما در سال های آخر دهه ۱۳۶۰ و پس از پایان دوران دفاع مقدس که مصادف شد با احداث و توسعه راه های عشایری برای خدمت رسانی به عشایر کوچنده بختیاری که به منظور گذران ییلاق به منطقه کوهرنگ می آمدند، یکی از عشایر منطقه مقداری لارو و ماهی قزل آلای رنگین کمان را از مرکز پرورش و تکثیر ماهیان سرد آبی دریاسوج خریداری کرده و در رودخانه کوهرنگ رها کرد. تا قبل از آن تصور بر این بوده است که هیچ گونه ای از ماهیان نمی تواند در آب سرد کوهرنگ به حیات خود ادامه دهد.

اما ماهیان رها شده در این بخش به سرعت خود را با دمای آب سازگاری داده و رشد و تکثیر می شوند. این ماهیان در مدت زمان بسیار کوتاهی به تعداد قابل توجهی افزایش یافتند. متاسفانه به دلیل مسافت کوتاه رودخانه، عرض و عمق کم آن صیادان بومی با تور و انواع وسایل صید غیرمجاز به جان رودخانه افتادند و نسل قزل آلا را در این منطقه از بین بردند. عرض زیاد رودخانه زاینده رود همراه با آب زیاد آن در منطقه پایین تر از سد زاینده رود و در مناطقی مانند روستای هوره صادق آباد یا «سوچای قاپل» در منطقه سامان چهارمحال و بختیاری باعث شده است تا ماهیان قزل آلا بتوانند در این منطقه از زاینده رود به زیست خود ادامه دهند. این مناطق به دلیل برخورداری از آب و هوایی معتدل و وجود باغ های متعدد در حاشیه رودخانه مناطق ویژه گردشگری در چهارمحال و بختیاری هستند. صیادان زیادی از سراسر کشور برای ماهیگیری و صید ورزشی قزل آلا در طول فصل تابستان به این منطقه می آیند. فصل مجاز صید قزل آلا از اوایل اردیبهشت هر سال شروع می شود و تا پایان مهر ادامه دارد. حفاظت رودخانه نیز در این منطقه تقریبا به طور کامل از طرف محیط بانان انجام می شود.

اقتصاد ملی در سایه گردشگری ورزشی

برای آن که بتوان افراد بومی و خانوارهای ساکن در روستاهای حاشیه زاینده رود را در حفظ رودخانه و ماهیان آن به نوعی درگیر و ذی نفع ساخت باید با نوعی برنامه ریزی این افراد را در بهره مندی از درآمد حاصل از فروش جوانه های ماهیگیری مشارکت داد. از طرفی می توان آنها را به عنوان راهنماهای گردشگری به خدمت گرفت تا ماهیگیران با صرف زمانی کمتر به مناطق مورد نظر و مناسب برای انجام ماهیگیری ورزشی راه یابند.

بعضی ماهیگیران همچنین ترجیح می دهند تا برای استراحت در اماکن از چادر و امکانات کمپینگ استفاده کنند؛ بنابراین ساخت سکونتگاه های ارزانقیمت و موقت برای استفاده گردشگران، اکوتوریست ها و صیادان از سوی اهالی روستا و با بهره مندی از تسهیلات بانکی با بهره کم می تواند نوعی درآمدزایی را به دنبال داشته باشد و انگیزه افراد بومی را برای حفظ محیط زیست بیشتر کند.

طول رودخانه زاینده رود و وجود ماهیان درشت در آب این رودخانه، این امکان را به هیات های استانی ماهیگیری می دهد تا مسابقاتی را با شرکت تعداد زیادی از ماهیگیران در منطقه برگزار کنند. رسانه های جمعی هم می توانند نقش مهم و تاثیرگذاری در ترویج و رونق این رشته ورزشی برای مقاطع سنی مختلف داشته باشند.

این منطقه به دلیل جاذبه های طبیعی و تاریخی روستاهای قرار گرفته در حاشیه زاینده رود جزو مناطق ویژه گردشگری کشور است که با سرمایه گذاری می توان آن را به کانونی برای انجام ورزش های آبی نظیر قایقرانی در آب های خروشان تبدیل کرد.

ماهیگیران ورزشی همچنین حامیان راستین طبیعت و زیست بوم های آبی کشور هستند و به همین دلیل لازم است تا ظرفیت های این ورزش در زاینده رود دریافته شود و با برنامه ریزی درست، توجه به اصول توسعه پایدار و نگاه ویژه به مقوله اکوتوریسم و سرمایه گذاری بخش خصوصی در این حوزه می توان ورزش های آبی در زاینده رود را رونق بخشید.

اصغر قهقرایی

روزنامه جام جم