شوش و بناهای تاریخی آن در خطر نابودی

شهر تاریخی شوش تیر ماه امسال با وجود چالش های بسیاری مانند کاهش حریم شوش به  ۴۰۰ هکتار که باستان شناسان و فعالان میراث فرهنگی مخالفش بودند یا پل نظام مافی که در آن زمان، مسئولان شهری شوش در پی احداثش بودند، در فهرست میراث یونسکو به ثبت رسید . با این حال معاون میراث فرهنگی کشور گفته بود که پلی در ورودی این محوطه قرار دارد که مدیران شهری در استان خوزستان معتقدند باید آن را برداشته و به جایش یک جاده‌ ترانزیت و میدان ایجاد شود چون این پل ورودی شهر شوش را کور کرده است، آنها مشاورانی هم گرفته‌اند و چند سالی روی طرح کار کرده‌اند. اکنون قرار است تمام راه‌حل‌های پیشنهادی در این طرح، توسط مشاور دیده و همه‌ گزینه‌های مورد نظر در این زمینه بررسی شود تا آن زمان هم هیچ اتفاقی در محدوده این محوطه‌ تاریخی رخ نمی‌دهد.

وی درباره پل نظام مافی گفته بود: این طرح نیز پیش از این تصویب شده و پایه‌های پل هم زده شده است. اما بحث جدیدی در مورد آن نیست.

با این وجود، پس از گذشت یک ماه از ثبت جهانی شوش در تیر ماه امسال، تابلویی جلوی پل نظام مافی نزدیک بیمارستانی به همین نام نصب شد که نشان می داد کار این پل از مرداد ماه شروع می شود و کارفرمای آن نیز اداره راه و ترابری استان خوزستان است. این تقاطع غیر همسطح (رو گذر) از همان زمان تا کنون حدود ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

پایه های شرقی پل روی حریم درجه یک و پایه های غربی در عرصه قرار دارد . همچنین در سمت شرقی پل، یک مجتمع بین راهی و سرویس بهداشتی که توسط اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان ساخته شده بود، مدتها پیش توسط پیمانکار تخریب شد تا پایه های شرفی بنا شود.

این طور که معلوم است اداره میراث فرهنگی شوش مجوز اولیه را قبل از ثبت جهانی آن داده است. چرا که تا قبل از پرونده ثبت جهانی همه متولیان می دانستند این پل در حریم و عرصه محوطه تاریخی شوش قرار دارد یعنی در اصل با علم بر اینکه شوش قرار است ثبت جهانی ثبت شود این مجوز داده شد.

در این باره، مجتبی گهستونی، دبیر و سخنگو انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان و به خبرنگار مهر گفت: در زمان شروع احداث پل، پایگاه شوش مانع انجام کار شد ولی پیمانکار و کارفرما بدون توجه به این تذکرات کار را آغاز کردند  و تا امروز هم دفتر حقوقی میراث فرهنگی استان هیچ شکایتی نکرده است در حالی که پل همچنان درحال ساخت است و هیچ علامتی مبنی بر جلوگیری از ادامه کار دیده نمی شود.

عضو هیت موسس شورای هماهنگی تشکل های مردم نهاد کشور ادامه داد: درحالی این پل برخلاف ضوابط عرصه محوطه های جهانی ساخته شده که این ضوابط به تمام دستگاههای درون شهرستان، استانداری و اداره کل مسکن ابلاغ شده است.

چند روز پیش موضوع ساخت این پل در جلسه شورای فنی مطرح شده و اعضای حاضر در آن جلسه نیز همگی مخالف ادامه ساخت این پل بوده اند و مخالفتشان را به دستگاههای متولی نیز ابلاغ کرده اند با این حال معلوم نیست چه کسی مجوز ادامه فعالیت پل را داده و یا این که چه ضرورتی می دیدند تا این کار ادامه پیدا کند.

گهستونی در این باره اظهار نگرانی کرده و این سوال را مطرح کرد که آیا سرنوشت این پل به سرنوشت ترمینالی دچار می شود که سازمان میراث فرهنگی مجبور به خرید آن شد؟همچنین در گذشته نه چندان دور اقدام به صدور مجوزهای بی شماری کرده اند که برای ساخت و ساز در محوطه ها داده شده بود و ساخت سیلو، پارکینگ، هتل، بانک و ترمینال از جمله آنهاست.

ثبت جهانی شوش در معرض خطر

عاطفه رشنویی معاون میراث فرهنگی خوزستان معتقد است که احداث پل متوقف شده است این درحالی است که گزارش های رسیده از شوش خبر می دهد این پل آرام آرام در حال ساخت است. رشنویی به خبرنگار مهر گفت: موضوع این پل در حال بررسی است. امکان دارد که منظر شهر تاریخی شوش را مخدوش کند با این حال در حال صحبت با مسئولان استان هستیم تا این پل را به طرح دیگری تبدیل کنند و برای شوش کمربندی پیش بینی شود.

وی در پاسخ به این سوال که مگر اداره میراث فرهنگی چند سال پیش نمی دانست که این پل در حال ساخت است پس چرا جلوی کار را نگرفت گفت: گویا پایه هایی که در نزدیک بیمارستان است از سال ۸۶ یا ۸۸ زده شده و چند پایه رو به روی محوطه آن هم خارج از عرصه در سال ۸۸ احداث و بعد متوقف شده است. الان حدود ۶ ماهی می شود که این موضوع به یک معضل تبدیل شده است درحالی که چند سال پیش این مخاطرات وجود نداشت. وقت آن نیست که به ۶ سال پیش برگردیم امروز فقط می شود با مطالعه شهرسازی و برخی تغییرات در باند تندرو و کندرو در آزادراه کاری انجام داد.

رشنویی گفت: اکنون با توجه به اینکه تقاطع خطرناک بوده، نظر اداره راه و شهرسازی این است که پل ساخته و این تقاطع مرتفع شود اما باید همه جانبه به آن فکر کنند.

جدا از ایجاد سوالات بسیار پیرامون چرایی ساخت این پل و مجوز ادامه کار آن، موضوع مهم این است که احداث این پل ممکن است پرونده ثبت جهانی شهر شوش را به خطر بیاندازد. با وجود اینکه رشنویی اعلام کرد پرونده ثبت جهانی شوش با وجود این پل به خطر نمی افتد اما محمدحسن ارسطوزاده مدیر پایگاه جهانی شوش به خبرنگار مهر گفت: این پل در جنوب شرقی درحال ساخت است که به عرصه و حریم شوش تعرض می کند. اداره میراث فرهنگی استان مخالف ساخت این پل است ولی اکنون آنها کار خودشان را می کنند. اما به نامه ها و استعلام های اداره راه و شهرسازی بارها پاسخ دادیم که این کار ممنوع است. چون بخشی از آن در عرصه و بخشی در حریم شوش قرار دارد. ایران متعهد شده که ضوابط ثبت جهانی را رعایت کند اما اگر خللی در این زمینه وارد شود، پرونده ثبت جهانی شوش دچار مشکل خواهد شد.

به نظر می رسد با توجه به اینکه از مرداد ماه تا کنون ساخت روگذر نظام مافی، ۳۰ درصد رشد داشته و متوقف نشده است و مدیران شهری نیز برای جلوگیری از ضرر مالی دولت، اصرار دارند این پل تا پایان سال تکمیل شود، روگذر نظام مافی عاملی برای در معرض خطر قرار گرفتن پرونده ثبت جهانی شوش خواهد شد.