معرفی باغ فردوس تهران

در گشت و گذار و معرفی باغ های زیبای گردشگری ایران در راهنمای سفر و گردشگری ترمینال، اینبار میرسیم به باغ فردوس تهران، باغ فردوس یکی از خانه های ارزشمند و تاریخی در بخش شمیرانات تهران و در یکی از محله های قدیمی منطقه ای به همین نام قرار دارد که از هنگام سلسله قاجار تا به امروز به جا مانده است و از سال ۱۳۸۱ به عنوان موزه سینما مورد بهره برداری قرار گرفت.

باغ و عمارت ییلاقی فردوس در اراضی محمدیه با دو عمارت در شمال و جنوب به دستور محمد شاه قاجار (۱۲۶۴-۱۲۵۰) ساخته شد که عمارت شمالی به کلی ویران و عمارت جنوبی فعلا پا برجاست. پایه این باغ و عمارت ییلاقی را حاجی میرزا آقاسی، صدراعظم محمدشاه ریخته است.
عمارت باغ فردوس در قسمت جنوبی باغ ساخته شده و از ابتدا به صورت کاخ و محل اقامت اعیان، تزئین شده است. مساحت باغ ۲۰ هزار متر مربع و عمارت آن در سه طبقه و زیرزمین با زیربنای ۱۰۰۰ متر مربع بنا نهاده شده است. شیب زمین آن از شمال غربی به جنوب شرقی است و تندی این شیب به حدی است که کف طبقه اول بنا با قسمت جنوبی باغ و سقف آن با قسمت شمالی باغ هم سطح است.

بعد از فوت محمدشاه ، ناصرالدين‎شاه اراضي اطراف اين باغ را از مالکان خريد و به باغ افزود و پس از اينکه دختر خود را به معيرالممالک، پسر نظام‎الممالک، داد اين باغ را به عنوان هديه ازدواج به او بخشيد و از او خواست ساختمان عمارت جنوبي را تمام کند. معيرالممالک که خود معمار بود پس از خرج مبالغي هنگفت ساختمان را به اتمام رساند و مراسم عروسي را در همين باغ برگزار کرد.
عمارت باغ فردوس در دو طبقه به سبک قاجاریه و معروف به گوش فیل بنا گذاشته شد. زمین های قسمت جنوبی و سراشیبی باغ نیز با سنگ چین هایی به صورت هفت قطعه مسطح و مطبق در آمد و روی هریک از قطعات ، استخری با فواره های متعدد احداث شد. استخرها به گونه ای ساخته شده بودند که از فواصل دورتر، بزرگ تر به نظر می آمدند.

پس از فوت نظام‎الدوله، اين باغ و ساختمان به پسرش دوست علی خان معيرالممالک، رسيد. دوست علی خان به باغ و ساختمان آن اهميتي نمی داد و در نتيجه به دليل عدم مراقبت و رسيدگي اين ساختمان رو به خرابي گذاشت. او سنگهاي مرمر بنا را از جا کند و در نماي عمارت اميريه (مدرسه نظام فعلي) به کار برد.
بعد از آن مالکیت باغ چند بار دست به دست شد تا سرانجام ،در سال ۱۳۱۸ هـ . ق ، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، محمد ولی خان سپهسالار تنكابني (خلعتبري) آن را از ورّاث امين الملک خرید. سپهسالار، علاوه بر ایجاد فواره و استخرهای مطبق ، قنات باغ فردوس را نیز احیا کرد و سردری با شکوه در مظهر قنات (میدان گاه فعلی باغ فردوس ) ساخت ولی به دلیل بدهی به تجارت خانه طومانیانس ، باغ را به او داد و طومانیانس نیز باغ را در ازای بدهی به دولت رضاخان واگذار کرد. سرانجام ، درسال ۱۳۱۶ ش ، وزارت معارف (آموزش و پرورش ) آن جا را خرید و ساختمان را مرمت و دبیرستان شاپور تجریش را در آن تأسیس کرد.
در سال ۱۳۳۶ خورشیدی باغ فردوس بین وزارت آموزش و پرورش و شهرداری تقسیم شد. در این هنگام بنیاد فرح پهلوی باغ فردوس را از شهرداری خریداری و پیرو تصمیمی که مبنی بر احیاء باغ فردوس برای برگزاری جشن های فرهنگ و هنر در این مکان گرفته شده بود مرمت باغ به سازمان رادیو و تلویزیون ایران سپرده شد. در این دوران این باغ مرکز فعالت های هنری شد و پس از انقلاب اسلامی نیز در سال ۱۳۵۸ زیر پوشش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درآمد و به عنوان مرکز آموزش فیلمسازی از آن استفاده می شد و بالاخره در سال ۱۳۸۱ به عنوان موزه سینما مورد بهره برداری قرار گرفت.

اين باغ به شماره ۱۸۷۶ مورخ ۱۱/۵/۷۶ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
آدرس: خیابان ولی عصر، نرسیده به میدان تجریش ، خیابان باغ فردوس