بیمه مسافرتی و آنچه لازم است بدانید ؟

نرگس لطیف‌پور: در شرایطی که برخی مسافران خارجی در ایران و برخی مسافران ایرانی که به خارج از ایران می‌روند، از شرایط ارائه خدمات بیمه‌ای ناراضی هستند، دست‌اندرکاران این حوزه می‌گویند که خدمات بیمه از هر دو سو مشکلی نداشته و به شکل مطلوب به گردشگران ارائه می‌شود.

به گزارش «دنیای اقتصاد» چالش بیمه برای مسافران و البته مهم‌تر از آن، ارائه خدمات بیمه‌ای به مسافر در صورت وقوع حادثه یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که در صورت عمل نکردن به تعهدات، آرامش و امنیت سفر را زیر سوال می‌برد. از همین‌رو است که در منشور حقوق مسافر نیز که چندی پیش ابلاغ شد، علاوه‌بر بند نخست که دریافت خدمات مطلوب گردشگری را حق گردشگر دانسته، در بند سوم به صراحت درباره اینکه اطلاعات سفر باید به نحو مطلوب و کافی در اختیار گردشگر قرار گیرد نیز تاکید و مشخصا به نحوه ارائه خدمات بیمه‌ای اشاره شده است.

بیمه یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر مسافرت است که به‌ویژه کشورهای اروپایی و آمریکا و البته برخی کشورهای جنوب شرق آسیا برای آن اهمیت ویژه‌ای قائل هستند. براساس آنچه دفاتر خدمات مسافرتی معتبر عمل کرده و می‌گویند، در ایران و برای مسافرانی که به خارج از ایران می‌روند نیز این ضرورت در سفر وجود دارد اما اینکه مسافر تا چه حد از خدمات این بیمه‌ها بهره‌مند می‌شود در موارد گوناگون نارضایتی‌هایی را به همراه داشته است.

تعیین مراکز ارائه خدمات بیمه گردشگران خارجی
عضو کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران درباره بیمه مسافران خارجی که به ایران می‌آیند به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «بیمه حوادث و اورژانس برای گردشگران خارجی به‌ویژه برای کشورهای آلمان و ایتالیا در ایران نداریم؛ این در حالی است که زمانی که به هر یک از این کشورها سفر می‌کنیم، می‌توانیم بیمه بخریم و از خدمات آن بیمه در زمان وقوع حادثه یا پیش آمدن مشکل استفاده کنیم اما این امکان برای بسیاری از گردشگران خارجی در ایران وجود ندارد.» ناصر ریاحی تاکید می‌کند که برای رفع این مشکل می‌توان از خدمات بیمه سلامت به‌صورت رایگان برای گردشگران خارجی استفاده کرد؛ چیزی که برای کشور و دولت ایران هزینه چندانی هم ندارد چراکه درصد کمی از مسافران خارجی در ایران دچار مشکلات سلامتی می‌شوند. او یادآور می‌شود: «این خدمات بیمه‌ای در حال حاضر نیز ارائه می‌شوند اما چون اعلام نمی‌شوند دیده هم نمی‌شوند؛ یا به‌طور مشخص، مراکزی که این خدمات را ارائه می‌دهند معرفی نشده‌اند. بنابراین به‌ویژه مسافران و گردشگرانی که به صورت فردی (بدون تور) وارد ایران می‌شوند، در صورت نیاز به خدمات بیمه‌ای همواره با مشکلاتی مواجه هستند.»

بیمه گردشگران مشکلی ندارد
رئیس جامعه تورگردانان ایران اما چندان با اظهارات ریاحی موافق نیست. ابراهیم پورفرج در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: «مسافران در دنیای امروز، به‌ویژه از کشورهای اروپایی، بدون بیمه سفر نمی‌کنند و از مبدأ سفر، بیمه برای مقصد را می‌گیرند.»
این تورگردان می‌افزاید: «علاوه‌بر کشورهای اروپایی و آمریکا، کشورهای آسیای جنوب شرقی نیز به مساله بیمه اهمیت می‌دهند و اغلب مسافران و گردشگرانی که از این کشورها وارد ایران می‌شوند، بیمه را قبل از ورود به ایران می‌گیرند.»

به گفته او، مسافران یا گردشگرانی که از کشورهای آسیای میانه و حوزه خلیج‌فارس وارد ایران می‌شوند از طریق شرکت‌های توریستی در ایران در فرودگاه ایران دفترچه بیمه مسافرتی خود را دریافت می‌کنند.

رئیس جامعه تورگردانان ایران ادامه می‌دهد: «نمایندگی‌های بیمه‌های بین‌المللی در ایران همچون SOS و آکسا، خدمات بیمه‌ای را در صورت بروز حادثه، بیماری یا تصادف که بسیار هم نادر و کم هستند، برای مسافرانی که خودشان این بیمه‌ها را تهیه کرده‌اند برعهده دارند.»

پورفرج درباره بیمه وسایل و اسباب و اثاث مسافران خارجی که به ایران می‌آیند، نیز توضیح می‌دهد: «تاکنون ضرورت راه‌اندازی چنین بیمه‌ای در ایران حس نشده و تقاضایی برای بیمه اسباب و اثاث مسافر نداشته‌ایم. با این حال برخی شرکت‌های توریستی در ایران که مسافران خارجی را وارد می‌کنند، وسایل و پول مسافران را بیمه می‌کنند و در صورتی‌که برای آنها مشکلی پیش بیاید، با گرفتن تاییدیه از پلیس، می‌توانند هزینه خسارت را از شرکت بیمه دریافت کنند.»

او تاکید می‌کند که با این حال، یکی از ویژگی‌های بسیار مثبت ایران برای گردشگران خارجی این است که از نظر امنیت برای وسایلشان جزو کشورهای ناامن نیستیم و دزدی از گردشگران خارجی بسیار کم و به ندرت اتفاق می‌افتد.

بیمه وسایل مسافر ضرورت ندارد
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران نیز که علاوه‌بر تورهای ورودی، در زمینه تورهای خروجی نیز فعالیت دارد، درباره چگونگی ارائه خدمات بیمه‌ای برای مسافران خروجی و ورودی، تاکید می‌کند که هیچ مشکلی وجود ندارد.

محمدحسن کرمانی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «بیمه برای مسافرانی که از طریق تورهای مسافرتی اقدام به سفر می‌کنند اجباری است اما برای مسافرانی که خودشان به صورت انفرادی سفر می‌کنند اختیاری است. با این حال، اغلب مسافرانی که از اروپا یا آمریکا وارد ایران می‌شوند، از کشور مبدأ بیمه هستند.»
به گفته او، مسافران خروجی نیز که با تورها سفر می‌کنند از طریق شرکت توریستی طرف قرارداد بیمه می‌شوند. رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران درباره بیمه اسباب و اثاث مسافر نیز یادآور می‌شود: «در صورتی که مسافر وسایل متعارف به همراه داشته باشد، ضرورتی ندارد که آنها را بیمه کند؛ چراکه اگر در هواپیما مشکلی پیش آید، برای ۲۰ کیلو بار که استاندارد هر مسافر است و با فرض اینکه وسایل گرانبهایی هم در آن نیست، حدود ۴۰۰ دلار خسارت پرداخت می‌شود. تنها در مسیر فرودگاه تا محل اقامت است که ممکن است برای بار مسافر مشکلی پیش آید که معمولا برای این مسیر کسی بارش را بیمه نمی‌کند؛ مگر اینکه وسایل باارزش یا قیمتی داشته باشد.»
او خاطرنشان می‌کند که برای بیمه بار و وسایل مسافر در ایران از سوی مسافران خارجی تقاضایی نبوده است.
کرمانی در پاسخ به اینکه برخی مسافران ایرانی که در کشور مقصد دچار بیماری یا حادثه شده‌اند و بیمه خود را از دفاتر نمایندگی بیمه‌های معتبری در ایران دریافت کرده‌اند نیز شکایاتی درباره پاسخگو نبودن این بیمه‌ها داشته‌اند، می‌گوید: «بعید است چنین مشکلی پیش آمده باشد؛ چراکه اگر بیمه مسافر به‌طور مستقیم از نمایندگی‌های معتبر بیمه‌ها دریافت شده باشد، شرکت بیمه باید هزینه درمان تا سقفی که مشخص شده را پرداخت کند.»

این در حالی است که مسافران ایرانی که در خارج از ایران در طول سفرشان دچار مشکل شده‌اند، در بسیاری موارد موفق به دریافت هزینه‌هایشان از دفاتر بیمه‌ای در ایران نشده و بعضا به نمایندگی‌های این بیمه‌ها در دبی یا مراکز دیگر فرستاده شده‌اند و عملا به نتیجه نرسیده است.

ضرورت آگاهی مسافران از حقوق گردشگری
به گفته کارشناسان این حوزه، از آنجا که مسافران ایرانی نیز به‌طور مشخص از حقوق خود در این زمینه در برابر شرکت‌های بیمه یا شرکت‌های توریستی آگاه نیستند با مشکلات بیشتری نسبت به مسافران خارجی که وارد ایران می‌شوند، روبه‌رو بوده و دست و پنجه نرم می‌کنند.
با اینکه چندی پیش منشور حقوق گردشگر برای نصب در تمامی دفاتر خدمات مسافرتی ابلاغ شد، اما همچنان مردم و مسافران در ایران به بسیاری از حقوق خود ناآشنا هستند و حتی در پی آشنایی هم نیستند، مگر زمانی که با مشکلی مواجه شوند.

به نظر می‌رسد مشکلات بیمه‌ای برای مسافران ایرانی که به خارج از ایران می‌روند هم کم از مشکلات مسافران خارجی که به ایران می‌آیند نباشد؛ با این تفاوت که مشکلاتی که خارجی‌ها در این زمینه با آن روبه‌رو هستند، نه مربوط به بیمه‌ای که از کشور خودشان دریافت کرده‌اند بلکه به خاطر نحوه ارائه خدمات در مراکز درمانی ایرانی است و مشکلات مسافران ایرانی که به خارج از ایران می‌روند به نحوه دریافت هزینه‌ها از شرکت‌های بیمه در ایران مربوط است.