صنایع دستی اصفهان – زری بافی

جاذبه های گردشگری استان اصفهان

زری یک صفت نسبی منسوب به زر است ، یعنی ساخته شده از زرین و طلائی٠بنابر این  زری بافی عبارت است ازپارچه های زربفت ، پارچه هایی که پودهای آن طلاست٠در این هنر پارچه هایی با نقش و نگارهای سنتی و تار و پودهائی از ابریشم و گلابتون با دستگاههای کاملا سنتی دستی بافته میشود ٠ مواد اولیه این صنعت ابریشم طبیعی است ٠ مراحل بافت زری بافی شامل نقشه بندی ، چله کشی ،گذراندن ابریشم از وردها و شانه ها می باشد٠
دستگاه زری بافی نیز معمولا ابزارو آلات چوبی است که به سبک قدیمی و ساده ساخته میشود ٠ هنر زری بافی سابقه تاریخی و طولانی دارد ٠ مور خین و پژو هشگران می نویسند هخامنشیان در استفاده از پارچه های لطیف و لباسهای فاخر پیشقدم بوده و پرده های الوان ایرانی که با نخهای گلابتون بافته شده بودند در دنیا مشهور و معروف بوده اند بطوری که میان رومیان همه ساله مبالغی برای زری های ایرانی خرج می کرده اند٠ از دوران ساسانیان پارچه های زربفت بسیار زیبا در موزه ها و کلیساهای اروپا موجود است ٠ پس از اسلام و بخصوص در عصر سلاجقه نقوش اسلامی با ساسانی تلفیق واستفاده خط کوفی در حاشیه پارچه ها باب گشت ٠
در دوران مغول این هنر دچار زوال گردید، اما با روی کار آمدن تیموریان مجددا مورد توجه قرار گرفت٠ در دوران صفویان و بخصوص بعد از پایتختی اصفهان زری بافی نیزمانند سایر هنرها مورد حمایت جدی قرار گرفت و بهترین استادان به اصفهان دعوت شدند٠ این استادکاران در کارگاههای مجهزی که کارگاه شاهی نامیده می شدند به تربیت شاگردان و تولید پارچه های زری بسیار زیبا مشغول شدند٠
بزودی این کارگاهها گسترش یافتند و در شهر های یزدو کاشان و بقیه نقاط نیز کارگاههای شاهی افتتاح شدند ٠
در این دوره زری بافی با طرحهای گوناگون و رنگهای متنوع به بالاترین سطح رسید و نقوش بسیار زیبایی از تصاویر حیوانات ، پرندگان ، گل و گیاه ، درختان مخصوصا درخت سرو، گل و مرغ اسلیمی و ختائی بر پارچه های زربفت بافته شدندو بافته ها نیز با خطوط نسخ و نستعلیق تزئین شدندو با آنها مقابر و اماکن مقدسه پوشانده شدند٠
در دوران صفویه پارچه های زربفت و زری های ایران بصورت صادرات ، هدیه به سلاطین و رهبران و سفرا و بصورتهای دیگر به کشورهای اروپائی راه یافتند و این هنر ایرانی طرفداران و خریداران بسیاری بدست آورد٠
پس از صفویه به دلیل تقلید از غرب هنر زری بافی مورد بی مهری واقع شد اما در سال ١٣٠٩ کارگاهی توسط دولت وقت و به اهتمام استاد حسین طاهر زاده بهزاد و به ریاست استاد حبیب الله طریقی تاسیس شد٠ در حال حاضر کارگاه زری بافی میراث فرهنگی و کارگاه زری بافی و گلابتون سازی هنرستان هنرهای زیبای اصفهان به حیات خود ادامه می دهند٠
امروز از استادکاران این هنر نیز مانند هنر قلمکار برای تدریس در دانشگاه استفاده میشود واستادان این صنعت تجربیات گرانبار خود را به دانشجویان منتقل می کنند٠ از استادان این هنر می توان از مرحوم پور عطار و مرحوم پور نقشبند نام برد٠ از استادانی که در قید حیات هستند نیز استاد مهدی شمسعلی است که با خلق آثار زیبا و نفس از زوال این هنر جلوگیری می کنند را می توان نام برد.